Bij veel speltechnieken, zoals toneelspel of tekstacteren, wordt de stem ingezet. Door in de dramales al aandacht te besteden aan goed stemgebruik, zijn de spelers tijdens presentatiemomenten beter en prettiger verstaanbaar.
Een veel voorkomend probleem tijdens de groep 8 musical is de verstaanbaarheid van de spelers. Binnensmonds, te zacht, slecht gearticuleerd en weinig intonatie. Gebruik de volgende tips om het stemgebruik van je leerlingen steviger te maken.
Een goede warming-up
Wanneer je een dramales geeft waarin de stem veel gebruikt wordt, is een goede stemopwarming van belang. Doe bijvoorbeeld de oefening ‘De beek’ (dramaoefening in onze online lesmethode). Hiermee warmen de leerlingen hun lichaam en stem op.
Het spelen van grote emoties of het roepen van tekst zonder goed opgewarmd te zijn kan zorgen voor keelpijn of schorheid. Daarnaast wordt de stem soepeler door een warming-up, waardoor de leerlingen vrijer met hun stem kunnen spelen.
Geen stemmetjes
Raad de leerlingen af om stemmetjes te gebruiken voor hun personages. Stemmetjes zijn niet prettig voor de stembanden en de verstaanbaarheid. Een uur lang knerpen als een heks of krassen als een kraai is lastig vol te houden. Als een personage een andere stem nodig heeft, houd dit dan dichtbij de eigen stem. Bijvoorbeeld door iets sneller, hoger of slomer te praten.
Mondspieren activeren
Om goed te articuleren zijn goed geactiveerde mondspieren nodig. Laat de leerlingen eens briesen als een paard, waardoor de lippen gaan tintelen. Of doe gymnastiek met het gezicht: afwisselend heel groot en heel klein maken van het gezicht. Ook een goede oefening: steek de achterkant van een pen een klein stukje in je mond. Spreek nu je tekst uit met je lippen telkens strak om de pen gekruld. Ziet er vreemd uit, maar je zult merken dat je vervolgens gemakkelijker en strakker je tekst kunt uitspreken.
Een gedragen stem
Oefen tijdens de dramales met het ver laten reiken van de stem. Je kunt nog zo’n mooie tekst hebben, maar als slechts de eerste rij van de zaal het hoort, gaat de tekst verloren.
Stem zit niet alleen in je keel, maar in je hele lijf. Goed stevig staan, ontspannen schouders, zachte nek; allemaal belangrijk tijdens het brengen van een tekst.
Laat de leerlingen eens stevig op de grond stampen voor ze gaan praten. Of het hele lichaam los schudden. Dit zorgt voor een ontspannen en tegelijkertijd actief lichaam, van waaruit de stem verder kan reiken.
Leerlingen verwarren duidelijk praten vaak met schreeuwen. Schreeuwen is absoluut niet nodig om een tekst goed over te brengen. Laat de leerlingen eens in tweetallen hun tekst oefenen, waarbij ze steeds verder uit elkaar gaan staan. Wanneer ben je nog steeds goed te verstaan? En kun je ook goed verstaanbaar fluisteren?
Levendige intonatie
Een goede intonatie is voor veel leerlingen lastig. Zeker bij teksten die ver van de leerlingen af staan, sluipen vreemde of vlakke intonaties. Belangrijk is het dus als de spelers weten wat ze zeggen. En de vrijheid voelen om te improviseren en de tekst aan te passen als de woorden hen niet lekker liggen.
Maar ook het begrijpen van het personage en zijn/haar emotie, is van belang. Je kunt een woord als ‘goedemorgen’ op tientallen verschillende manieren zeggen. Wanneer je snapt wie jouw personage is en waarom jouw personage het zegt, snap je ook op welke manier je personage het zegt.
Laat de leerlingen spelen met tekst. Met emoties. Met verschillende manieren van uitspreken. Dit zorgt ervoor dat een tekst tot leven komt.
Vergeet fysiek spel niet
Misschien een gekke tip in een artikel over stemgebruik. Juist door te trainen in fysiek spel, krijgt een tekst meer zeggingskracht. Leerlingen zijn snel geneigd een scène vol te praten, waardoor de woorden weinig betekenis meer hebben. Laat de leerlingen ervaren dat een paar woorden of zinnen tijdens een verder fysieke scène veel meer zeggen dan een brij aan tekst.
Begin niet een week voor de afscheidsmusical
Misschien wel de belangrijkste tip… Als je pas een week voor de afscheidsmusical gaat hameren op goed volume, intonatie en articulatie, ben je te laat. Als leerlingen al vanaf de onderbouw gewend zijn aan dramatisch spel, zijn ze vrijer op het podium, kennen ze de mogelijkheden van hun stem en fysiek beter en hebben ze meer zelfvertrouwen. Dit komt het stemgebruik tijdens een presentatie zeker ten goede.