Drama voor kleuters (artikel)

Op veel basisscholen is het geven van drama nog geen vanzelfsprekendheid en al helemaal niet voor de onderbouw. Een dramales verzorgen voor kleuters zien de meeste leerkrachten en PABO-studenten met weinig vertrouwen tegemoet. Kleuters kunnen onvoorspelbaar, druk, oncontroleerbaar en snel afgeleid zijn.

Toch is het vak drama voor kleuters heel waardevol en zelfs voor de hand liggend. Voor kinderen van 4 en 5 jaar is het “doen-alsof-spel”, wat drama is, heel natuurlijk. Wanneer kleuters vrij spelen, zijn zij van nature associatief en switchen zij makkelijk van de fantasie binnen een rollenspel naar de werkelijkheid. De kinderen spelen zonder moeite dokter, moeder of groenteman. Ze gebruiken voorwerpen, die een compleet andere functie kunnen vervullen. Spelenderwijs bedenken zij eigen verhalen, gebaseerd op hun werkelijkheid.

Waarom drama voor kleuters?

Met drama wordt dit spel verder gestimuleerd en gestructureerd. In de onderbouw wordt de basis gelegd voor de groei binnen het vak door alle leerjaren heen. Drama ondersteunt de motorische ontwikkeling, ontwikkelt de taalvaardigheid, bouwt aan de sociale competenties, laat leerlingen kennis maken met de wereld om hen heen en helpt probleemoplossend te denken. Binnen het vak kunnen de leerlingen volop experimenteren met de uitingsmogelijkheden van fysiek, stem en mimiek. Het leren samenspelen, wat voor kleuters vaak nog lastig is, wordt binnen drama getraind.

En niet onbelangrijk… kleuters beleven ontzettend veel plezier aan drama.

Gedrag en vaardigheden van kleuters met betrekking tot drama

• Voor kleuters is er weinig onderscheid tussen spel en werkelijkheid.
• Kleuters kunnen nog lastig samenwerken; ze zijn vooral op zichzelf en de leerkracht gericht.
• Kleuters zijn zich nog nauwelijks bewust van publiek.
• In groep 1/2 kunnen de onderlinge verschillen in kennis en vaardigheden groot zijn. Nog niet ieder kind is gewend aan de structuur van het op school zitten.
• De spanningsboog van een kleuter is kort. Lang naar elkaar kijken vergt veel van hun concentratie en ze kunnen snel afgeleid zijn.
• Het spel van kleuters is spontaan en imiterend.
• Kleuters zijn zich goed bewust van hun fysiek.

Enkele aandachtspunten voor de leerkracht

• Stel de creativiteit en fantasie van het kind centraal binnen de dramales. Laat de kinderen meedenken over het verloop van het verhaal. Wanneer de leerlingen bijvoorbeeld klassikaal verschillende beroepen uitbeelden, vraag je hen om nog een aantal voorbeelden van beroepen en laat je deze direct uitspelen. Binnen de door jou gestelde kaders kunnen de kleuters vrij bewegen.
• Zet een duidelijk beginpunt van de les neer. Geef een introductie door middel van bijvoorbeeld een kort kringgesprek over het thema. Wanneer een bepaalde techniek binnen de les centraal staat, zoals pantomime, kun je deze techniek verhelderen door een aantal voorbeelden van pantomimisch spel te laten zien. Hiermee schep je duidelijkheid en prikkel je tegelijkertijd de nieuwsgierigheid van de leerlingen om met de dramales aan de slag te gaan.
• Gebruik materialen om je dramales in te leiden, zoals bijvoorbeeld een hoed, muziek of een handpop. Dit stimuleert de fantasie en interactie. Het is wenselijk als de materialen tijdens de gehele dramales een rol blijven spelen.
• Bied het grootste deel van de les klassikaal aan. Kleuters vinden het lastig om samen te werken en om die reden vinden nog weinig oefeningen plaats waarbij in groepjes spelafspraken worden gemaakt.
• Hoewel kleuters zich nog weinig bewust zijn van publiek, is het belangrijk de vaardigheden van het presenteren te trainen. Leerlingen zelf een scène laten bedenken en laten zien aan publiek, werkt vaak moeizaam. De groepjes komen niet tot gezamenlijke afspraken en de scènes hebben geen enkele structuur, waardoor het voor de leerlingen in het publiek lastig is om geconcentreerd te kijken. Wanneer je in de kernopdracht aan een klassikale opdracht gewerkt hebt, kun je deze heel goed direct aansluitend laten presenteren. Laat de leerlingen na bijvoorbeeld een spiegelopdracht om de beurt kort naar de verschillende tweetallen kijken. Dit kan op de plek waar zij de opdracht geoefend hebben en hoeft dus niet met de spelers op de vloer en het publiek aan de kant. Dit houdt het presentatiemoment compact en laagdrempelig. Op deze manier wennen de leerlingen aan het kijken naar anderen en aan het bekeken worden.
• Houd de drama-activiteit kort. Een les van ongeveer 30 minuten is wat betreft lengte ideaal, ook voor leerlingen met een kortere spanningsboog. Je instructies zijn bij voorkeur simpel. Iets voordoen en direct aan de slag gaan heeft meer effect dan uitgebreid uitleggen.
• Teacher-in-role is een zeer goede werkvorm voor kleuters. Hierin speelt de leerkracht een personage binnen een verhaal waarbij de leerlingen het avontuur meebeleven. Teacher-in-role geeft zowel leerkracht als leerlingen een duidelijke structuur. Voorbeelden van een teacher-in-role les zijn onze dramalessen “Mama is kwijt” en “Kerst”.
• Zorg voor een goede structuur tijdens de les en houd het overzicht. Ook tijdens een dramales gelden regels en afspraken. Geef de leerlingen een plek waar ze kunnen zitten tijdens instructies. Telkens opnieuw een kring vormen, haalt de vaart uit de les. Je kunt de leerlingen ook laten zitten op de plek waar ze op dat moment in de ruimte zijn. Of zorg in een speellokaal voor een aantal bankjes aan de kant.
• Laat de les aansluiten bij een thema waar je op dat moment mee werkt in de klas of bij een prentenboek. Een dramales naar aanleiding van een boek wekt direct de interesse en betrokkenheid van de leerlingen. Daarnaast is het gemakkelijk om vanuit het voorlezen van het boek over te gaan op het zelf spelen van het verhaal. In onze dramamethode vind je diverse dramalessen gebaseerd op bekende en minder bekende prentenboeken, zoals “Woeste Willem”, “Krokodil is verliefd” en “Ik wil de maan”.

Speciale dramalessen voor kleuters

Wanneer je regelmatig een drama-activiteit aanbiedt, zul je merken dat de leerlingen wennen aan de structuur van een dramales en groeien binnen de vaardigheden die gevraagd worden. In de dramamethode van DramaOnline vind je volop oefeningen, instructievideo’s en dramalessen die je hierin ondersteunen. Wij bieden zelfs een complete lessenserie aan die aansluit bij de meest bekende kleutermethodes. Klik even op onderstaande link om het overzicht te bekijken!

>> Naar het lesoverzicht van de dramalessen bij de kleutermethodes

Heb je vragen over het vormgeven van het vak drama voor kleuters? Neem gerust contact met ons op via info@dramaonline.nl. Onze dramadocenten helpen je graag.